Je denkt misschien dat je zelf bepaalt wat je doet. Toch blijkt verrassend vaak dat jouw gedrag wordt gestuurd door subtiele signalen uit je omgeving. Deze signalen hebben subtiel vat op wat je ziet, voelt en doet – zonder dat je er ooit bewust van bent.

 Benieuwd hoe jouw gedrag dagelijks onbewust wordt beïnvloed? Hieronder vind je vijf opvallende voorbeelden.

Hoe ogen je braver maken 

Je hebt ze vast weleens gezien: afbeeldingen van ogen bij de koffieautomaat of waarschuwingen voor cameratoezicht. Dit lijkt misschien een simpele truc, maar onderzoek laat zien dat er een verbazingwekkend sterke psychologische invloed van uitgaat.

Volgens onderzoek van Maasen (2013) maakt alleen al de suggestie van 'bekeken worden' ons een tikkeltje socialer. We gedragen ons netter, geven sneller geld aan goede doelen en vertonen minder crimineel gedrag.

Zelfs als we weten dat we niet echt bekeken worden, is het effect nog steeds aanwezig. Het idee dat iemand kijkt, stimuleert ons direct om ons beter te gedragen.

Deze afbeelding resulteerde in 80% minder kapotte fietsen 

Fietsenmerk VanMoof was er helemaal klaar mee: fietsen kwamen vaak beschadigd aan bij klanten. Onnodig, want veel van deze defecten waren simpelweg te wijten aan de hardhandigheid van de pakketkoerriers. Hun slimme oplossing? Ze maakten hun verpakkingen zó dat ze leken op dozen van flatscreen-tv’s.

Dit activeerde onbewust een bestaande associatie in het brein van de bezorger: tv’s zijn kwetsbaar, dus wees voorzichtig! Dankzij deze subtiele aanpassing daalde het aantal beschadigde fietsen drastisch met ruim 80%.

Dit laat zien hoe krachtige associaties uit één context onbewust gedrag in een compleet andere situatie kunnen sturen.

Waarom planten op kantoor essentieel zijn

Heb je planten op kantoor of in je werkruimte staan? Zo niet, ga dan onmiddellijk naar het tuincentrum. Planten blijken namelijk productiviteit aantoonbaar te verhogen en stress te verminderen.

In ziekenhuizen herstellen patiënten zelfs sneller als er planten in de omgeving staan. Planten beïnvloeden ons dus op subtiele maar krachtige wijze. Ook hier blijkt zelfs de illusie van planten al voldoende voor een positief effect: zo blijkt fotografie en kunst met natuur dezelfde effecten te bevorderen. Geen wonder dat Microsoft al sinds Windows 95 elke editie je bureaublad opfleurt met fraaie natuurplaatjes.

Hoe trage muziek je koopgedrag stuurt

Ook geluid speelt ongemerkt een belangrijke rol in ons gedrag. Winkels die trage muziek draaien, zorgen ervoor dat klanten langzamer lopen, waardoor ze meer producten bekijken, aanraken én kopen.

Studies laten zelfs nog veel subtielere effecten van muziek zijn. Zo blijkt muziek met een relatief zware bas de aandacht van klanten automatisch te verleggen naar donkergekleurde schappen en displays. En andersom blijken hoge geluidsfrequenties juist de aandacht te boosten naar lichtgekleurde schappen, met dito toename in verkoop tot gevolg. Muziek blijkt dus een slimme, onbewuste manier om koopgedrag te sturen.

De verborgen kracht van geur

Ook geur heeft verrassend veel invloed op wat we doen, in het bijzonder op wat je ziet. Klinkt raar, maar geur blijkt onopgemerkt een grote rol te spelen in welke objecten in je omgeving de aandacht grijpen. 

Uit onderzoek blijkt bijvoorbeld dat geur in boekwinkels niet alleen de verkoop van kookboeken verhoogt, maar ook romans. Geur bepaalt ongemerkt wat onze aandacht trekt, wat we aantrekkelijk vinden, en uiteindelijk wat we kopen.

Nieuwsgierig hoe je omgevingspsychologie effectief kunt inzetten?

Wil je weten hoe je deze inzichten slim kunt gebruiken om gedrag subtiel en effectief te veranderen? Bij Unravel Behavior helpen we organisaties gedragsverandering mogelijk te maken met behulp van bewezen technieken uit de omgevingspsychologie.

Ontdek hoe onze aanpak jouw organisatie verder helpt. Neem vrijblijvend contact op met Unravel Behavior en maak van onbewuste invloeden jouw kracht.

Conty, L., George, N., Hietanen, J.K. (2016), Watching eyes effects: when others meet the self. Consciousness and Cognition, vol.45, p.184-197.

Hagtvedt, H., & Brasel, S. A. (2016). Cross-modal communication: sound frequency influences consumer responses to color lightness. Journal of Marketing Research, 53(4), 551-562.

Liptak, A. (2016, September 25). To reduce shipping damages, a Dutch bike company printed a television on their boxes. The Verge. https://www.theverge.com/2016/9/25/13048668/vanmoof-shipping-damages-dutch-bicycle-design

Wu, S. J., & Paluck, E. L. (2021). Designing nudges for the context: Golden coin decals nudge workplace behavior in China. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 163, 43-50.