Je energieverbruik verminderen? Nudging werkt!

Met de naderende klimaatcrisis en de stijgende energiekosten wordt het steeds noodzakelijker om ons energieverbruik te verminderen. 

Zo blijkt dat energieverbruik van huishoudens direct of indirect verantwoordelijk is voor zo’n 60% van de broeikasgasuitstoot wereldwijd (Ivonova et al., 2016). Ook zien we een snelle toename van energiearmoede: volgens TNO kunnen zo’n 700.000 gezinnen hun gas en licht nu of in de nabije toekomst niet of nauwelijks betalen. 

Trouwens, laatst gaven we precies hierover een - gratis - lunch-webinar. In dit webinar bespraken Diede en Tom de laatste praktische inzichten uit de gedragswetenschappen. Ze deelden effectieve interventies in gedragsbeïnvloeding voor het minderen in gebruik van energie.

Aangezien je dit blog leest, dachten we dat je deze webinar helemaal mooi zal vinden! Terugkijken kan heel simpel via deze link. Zien we je daar?

Wat kun je doen?

Er zijn verschillende acties die tot verminderd energieverbruik kunnen leiden. Huis- tuin en keukentips zijn alomtegenwoordig. Je hebt oma waarschijnlijk al horen zeggen om een dikkere trui aan te trekken, korter te douchen, en natuurlijk je huis isoleren.

Je kunt denken aan drie bewegingen: verminderen, vervangen of verbeteren.

• Ten eerste, kun je sommige gedragingen verminderen of elimineren. Denk aan minder vaak afwassen en het licht uitdoen. 
• Je kunt ook bepaalde acties vervangen door een andere actie die minder energie verbruikt. Denk aan het nemen van het openbaar vervoer in plaats van de auto naar werk of het vervangen van het gasstel voor elektrisch koken. 
• Een derde manier is het verbeteren van bepaalde energievreters. Bijvoorbeeld de aanschaf van een A-label ijskast of een meer ecologische wasmachine.

Toch blijken deze acties in de praktijk een stuk lastiger dan vaak gedacht.

De capaciteit om iets van deze veranderingen door te voeren kan namelijk aan veel dingen liggen. Het zal niet voor iedereen mogelijk/wenselijk zijn om over te stappen op zonne energie of zuinigere apparaten aan te schaffen. En het verminderen of elimineren van bepaald gedrag kan psychologisch gezien lastig zijn.

Is het jou al gelukt om je douche routine in te korten? En doe je altijd het licht uit?

Om die reden kan het effectiever zijn om te werken met nudging. Dit zijn kleine psychologische aanpassingen die in de omgeving gedaan worden om de gebruiker een duwtje in de rug te geven. 

Nudging voor minder energieverbuik

Een nudge die vaak wordt ingezet is het voorzien van feedback en reminders. Denk aan een snelle meter die je een seintje geeft wanneer je de verwarming aan laat staan. Deze reminder is door meer dan 250 onafhankelijke experimenten onderzocht in verschillende vormen en culturen en levert meestal zo’n 2 tot 8% winst op (Composto et al., 2022).

Een andere interventie die vaak wordt onderzocht is informatievoorziening. Dit betreft het vergemakkelijken van de toegang tot informatie over energiebesparing en het begrip van die informatie. Zeker 200 studies hebben dit onderzocht, en vonden hier ook een effect van 2 tot 7% vermindering van het energieverbruik (Composto et al., 2022). 

De informatie nudge verschilt daarin van de normatieve nudge: bij de normatieve nudge wordt informatie gegeven bijvoorbeeld over het verbruik van anderen (descriptieve normen) of wat anderen van een hoog energieverbruik vinden (sociale normen). Het effect van deze nudge is echter wisselend en de resultaten liggen tussen de 1 en 11% energievermindering (Composto et al., 2022).

Een van de meest effectieve nudges was het zetten van een realistische default. Dit betekent dat de keuze architectuur van een individu iets wordt aangepast door een andere optie als standaard aan te geven. Denk aan de cookiemeldingen die je krijgt wanneer je een website bezoekt: vaak staan alle cookies accepteren al aangevinkt, en moet je moeite doen om de cookies uit te zetten. Dit is een vorm van de default nudge. Wanneer dit werd gedaan met bijvoorbeeld de optie tot groene energie, werd deze keuze veel vaker gemaakt. 

Andere nudges die onderzocht werden zijn het uitlokken van een commitment (bijvoorbeeld door in het energiecontract een clausule op te nemen waarin de ondertekende een belofte doet om energie te besparen), wat voortborduurt op één van de zeven principes van Cialdini, of het veranderen van de consequenties van het gedrag zodat dit meer persoonlijk relevant wordt. Bij de laatste kun je denken aan monetaire motivaties zoals stroom die ‘s nachts goedkoper is. De consument is dan wel gemotiveerd om minder energie te verbruiken, maar niet omdat dit beter is voor het milieu. 

---

Gratis Webinar: 5 Succesvolle Psychologische Technieken voor Minder Energieverbruik 🧠

In dit webinar bespreken Diede en Tom de laatste praktische inzichten uit de gedragswetenschappen. Ze delen 5 effectieve interventies in gedragsbeïnvloeding. Enerzijds op basis van nudging, waarbij kleine aanpassingen in de omgeving of keuze-context mensen onbewust zuiniger gaan handelen. Anderzijds door communicatiecampagnes, die nog veel te winnen hebben bij het slim gebruiken van principes uit de overtuigingspsychologie.

De webinar is nu terug te kijken!

Schrijf je in om terug te kijken <

---

Wat maakt een interventie effectief?

Drie factoren blijken bepalend in de effectiviteit van zo’n tool: specificiteit, timing en een sociale component.

Het feit dat de interventie specifiek moet zijn, betekent dat het duidelijk communiceert wat het gewenste gedrag is. Bijvoorbeeld het delen van verbruik in de energie app kan een duidelijke feedback geven dat je aan je limiet van verbruik zit.

Specificiteit slaat ook op de degene die de actie moet uitvoeren: hoe meer de nudge getarget is op die persoon, hoe groter het effect. In die zin werkt het beter wanneer je persoonlijk aangesproken wordt op je gedrag, dan wanneer je op de radio hoort dat men vaker de bus zou moeten nemen. Klopt toch?

De timing van de nudge is ook belangrijk. Dit moet namelijk zo dicht mogelijk op het moment van de actie zitten. Je hebt niets aan een herinnering om thuis het licht uit te doen als je allang op kantoor bent aangekomen.

De timing helpt je om te overzien wat de consequenties van een bepaalde actie kunnen zijn en motiveert daarmee om deze ook uit te voeren. Zo is feedback over het energieverbruik bijvoorbeeld effectiever wanneer dit vaker en direct tijdens gebruik gegeven wordt. 

Daarnaast is ook de sociale component erg belangrijk. We kennen dit als social proof vanuit Cialdini: als je ziet dat anderen een bepaald gedrag vertonen, is de kans vrij groot dat je dit ook zal doen. Zo werd bijvoorbeeld 2% vermindering in energieverbruik gezien wanneer men geïnformeerd werd over het verbruik van hun buren (Composto et al., 2022). 

Maar een interventie kan ook ongewenst effect uitlokken...

Interessant en belangrijk detail: Energieverbruik verminderde alleen wanneer de betreffende persoon meer verbruikte dan zijn/haar buren. Wanneer men zag dat de buren juist meer energie verbruikten, steeg hun verbruik juist (Schultz et al., 2007). Dit komt door normalisering van de norm maar kan wel worden verzacht door in het bericht de sociale wenselijkheid van energiebesparing te benoemen.

Maak het gedrag zichtbaar

Hoewel social proof in bovengenoemd voorbeeld een negatief effect kan hebben, werkt het juist wel sterk voor publieke en zichtbare interventies zoals het plaatsen van zonnepanelen. Hier zien we een versterkend effect dat meer zonnepanelen geplaatst worden naarmate er meer zonnepanelen in de buurt al geplaatst zijn.

Dit duidt op een gevoel van ‘niet achter willen blijven’ en is - zeker bij zulk zichtbaar gedrag - een sterke motivator. Het feit dat dit gedrag zichtbaar werd en de bewoners daardoor erkenning van de buren konden krijgen, kan leiden tot 6-7% vermindering in energieverbruik (Composto et al., 2022).

Aan de slag met nudging!

Het effect van nudges op energieverbruik is dus zeker interessant voor vermindering van energieverbruik. Echter zagen we ook in het voorbeeld van de informatievoorziening dat nudges ook juist de verkeerde kant op kunnen ‘duwen’. Het is dus belangrijk om voor je een nudge gaat doorvoeren, de keuze context eerst goed de analyseren. Op die manier vergroot je de kans dat jouw nudge ook daadwerkelijk effectief is.

Het analyseren van die keuze context kan complex zijn en is een van de specialisaties binnen Unravel. Door veelvuldig onderzoek hebben we niet alleen een enorme database aan effectieve nudges opgebouwd, maar weten we ook hoe ze werken binnen een complexe context. Die inzichten vergaren we enerzijds door bestaande inzichten uit de psychologie en neuroscience literatuur, en anderzijds door neuromarketing onderzoek dat we zelf uitvoeren met Unravel Research.

Heb jij dus een vraagstuk over hoe je gedrag kunt veranderen op het gebied van energieverbruik, maar denk ook aan gezondheid, andere milieuproblematiek, prosociaal gedrag of koopgedrag? 

Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Key takeaways

Maak het gewenste gedrag makkelijk door:

• specifiek te zijn in wat er wordt verwacht
• de timing van de interventie zo dicht mogelijk op de actie te laten plaatsvinden
• social proof in ogenschouw te nemen, vooral wanneer het om zichtbaar gedrag gaat
• voldoende kennis van de keuze context in te winnen vóór je de nudge implementeert

Referenties

Composto, J. W., & Weber, E. U. (2022). Effectiveness of behavioural interventions to reduce household energy demand: a scoping review. Environmental Research Letters.

Ivanova, D., Stadler, K., Steen‐Olsen, K., Wood, R., Vita, G., Tukker, A., & Hertwich, E. G. (2016). Environmental impact assessment of household consumption. Journal of Industrial Ecology, 20(3), 526-536.

Schultz, P. W., Nolan, J. M., Cialdini, R. B., Goldstein, N. J., & Griskevicius, V. (2007). The constructive, destructive, and reconstructive power of social norms. Psychological science, 18(5), 429-434.